Rakı sofralarının olmazsa olmazı mezeleri çok seviyoruz. Peki meze nedir, ne değildir ve nereden gelmektedir?
Meze Nedir?
Meze kelimesi Farsça kökenli, lezzet anlamına gelen bir kelimedir. Ülkemizde ve Orta Doğu’da “meze” olarak bilinen bu servis çeşidi, İtalya’da “antipasti”, Fransa’da “ordövr(hors d’ouvre)” ve İspanya’da da “tapas” gibi farklı isimlerle biliniyor.
Meze Ne Değildir?
Mezeler, sadece bir araç olmaktan öte, sohbetin bir parçası ve sofraya oturmanın temel amacıdır. Acil bir doyurmaca değil, hızla tüketilen yemeklerden farklı olarak, mezeler bizden ilgi, alaka ve sakinlik bekler. Bu lezzetli atıştırmalıklar, sohbetlerimize hem görsel hem de tat duyularımızla eşlik etmeye hazırdır. Mezeleri tadına vararak yemek ise gerçek bir zanaattir. Meyhane kültürünün temelini oluşturan mezeleri tüketmek belirli bir adab gerektirir. Masa başındaki insanların ruh haline, nabzına göre özenle seçilen mezeler, azar azar sunulur. Meze kavramı, karmaşık tarifler anlamına gelmez her zaman. Örneğin, sadece zeytinyağı bile tek başına bir meze olarak kabul edilebilir.
Meze’nin Kökeni Neresidir?
Mezeler Türk mutfağı lezzetleri olarak görünse de kökeni genel olarak Osmanlı’da yaşayan gayrimüslimlerdir. İlk zeytinyağı Girit kökenli olduğu için mezenin kökeninin de Girit olduğunu söylemek yanlış olmaz. Türkiye’de popüler olan mezelerin çoğu Lübnan başta olmak üzere Ortadoğu, Kafkasya ve Rum kültürü başta olmak üzere Balkan kökenlidir.
Osmanlı mutfağında zeytinyağlı yemeklere rastlanmakta, ancak İslam dininin içkiyi haram kılması sebebiyle, meze kültürü asıl olarak gelişmemiştir. Bununla birlikte, İstanbul’un çevresindeki gayrimüslim topluluklar tarafından meze kültürü benimsenmiş ve geliştirilmiştir. Özellikle Yenikapı, Karaköy, Galata, Kumkapı, Balat, Şişli, Kurtuluş, Adalar, Üsküdar ve Kadıköy bölgelerinde yaşayan gayrimüslimlerin işlettiği meyhaneler ve şarküteriler, meze kültürünün yaygınlaşmasına ve çeşitlenmesine önemli katkı sağlamıştır.
Türkiye’de meze kültürü İstanbul’dan başlayarak yayılmış ve özellikle Ege ve Akdeniz’de bolca çeşitlenmiştir. Ancak diğer coğrafi bölgelerde soğuk mezeler yerini yöresel sıcak tatlara bırakmıştır.
